رویای زاکربرگ هجده ساله شد. چهارم ژانویه 2004 بود که مارک زاکربرگ به همراه چهار نفر دیگر از دوستان خود، فیس بوک را در کمبریج ماساچوست ثبت کرد؛ پلتفرمی که ظاهر و باطن شبکه‌های اجتماعی و روابط انسانی را برای همیشه در فضای مجازی تغییر داد. حالا که تقریبا دو دهه از آغاز رویاپردازی‌هایش برای تسهیل روابط مجازی به سبک خاص خودش می‌گذرد، دورخیز او و مجموعه‌اش برای فتح Web 3.0 تماشایی و تحسین‌برانگیز است.
«متاورس» نامی که «نیل استیونسن» برای نخستین بار، در رمان علمی تخیلی خود، به کار برد، حالا زمین بازی را برای زاکربرگ و بسیاری از رقبای او تغییر داده است. تا آنجا که فیس بوک ریسک تغییر نام برند خود را به جان خریده تا رویای بنیانگذارش را در پیش‌تازی و کشورگشایی در متاورس، پیش از رقبا محقق کند.
زاکربرگ متاورس را بدون هیچ بزرگ‌نمایی، مجموعه‌ای از فضاهای مجازی تعریف می‌کند که فرصت کنار هم بودن و ارتباط افراد را بدون نزدیکی در فضای فیزیکی، فراهم می‌کند. متخصصان متا از حدود 18 ماه پیش کار بر روی طراحی و ساخت بزرگترین ابرکامپیوتر هوش مصنوعی جهان را برای پردازش و نگهداری اطلاعات این شبه‌بازی پیشرفته آغاز کرده‌اند.
متاورس که قرار است نسخه آینده اینترنت باشد اکنون از سوی چندین شرکت فناوری بزرگ در سیلیکون ولی به صورت جدی دنبال می‌شود. ساتیا نادلا، مدیرعامل مایکروسافت، متاورس را یک بازی پیشرفته می‌داند که فرصت خوبی برای ورود مجموعه اوست. مایکروسافت با خرید اکتیویژن، یکی از بزرگترین ناشران ویدیوگیم، رسما اعلام کرد که بر ساخت پلتفرم‌های متاورس تمرکز می‌کند و ابزارهای بازی‌سازی را در دسترس توسعه‌دهندگان متاورس قرار خواهد داد.
بیل گیتس اما به‌طور جدی پیش‌بینی می‌کند که جلسات کاری مجازی طی دو تا سه سال آینده به متاورس منتقل خواهد شد؛ جلساتی با آواتارهای دیجیتال.
اما این چشم‌انداز جدید مورد اقبال تمامی شناخته‌شدگان حوزه فناوری نیست. کن کوتاراگی، که از او به عنوان طراح اصلی «پلی استیشن» نام برده می‌شود، تحت تأثیر فناوری هدست‌های واقعیت مجازی قرار نگرفته است. او معتقد است که متاورس ارزش قابل ملاحظه‌ای به اینترنت فعلی اضافه نخواهد کرد. پیش از این نیز ایلان ماسک به طنز درباره خودش گفته بود: «شاید پیرتر از آن هستم که تکنولوژی‌های جدید را درک کنم.» به اعتقاد او Web 3.0 که قرار است سرویس‌های اینترنتی در آن حول محور بلاک چین و رمزارز بازسازی شوند، یک بازاریابی بیشتر از واقعیت است. برای او فلسفه متاورس قانع‌کننده نیست.
بازار افسانه‌ای اقتصاد متاورس
البته قانع شدن یا نشدن ماسک تأثیری در اقتصاد متاورس ندارد. تخمین زده می‌شود که در سال جاری تنها ارزش معاملات املاک در متاورس، به یک میلیارد دلار برسد. بانک سرمایه‌گذاری گلدمن ساکس نیز پیش‌بینی کرده است که بازار متاورس ظرفیت تبدیل شدن به یک فرصت 8 تریلیون دلاری را برای درآمد و پول‌سازی دارد.
خرید و فروش در این فضا مدت‌هاست که آغاز شده است و هر روز خبر حیرت‌آور جدیدی درباره آن منتشر می‌شود. دو ماه پیش فردی با پرداخت 149 اتریوم، معادل 650 هزار دلار، یک یات، کشتی تفریحی، در پلتفرم متاورس سندباکس خرید. این کشتی تفریحی هم‌اکنون گران‌قیمت‌ترین دارایی متاورس سندباکس است.
برندهای بازرگ مانند نایک و آدیداس خود را برای ورود به این فضا آماده می‌کنند. نایک درخواست ثبت هفت علامت تجاری جدید را برای متاورس ثبت کرده و ردیف‌های شغلی جدید با هدف استخدام برای فعالیت در بخش محصولات متاورسی باز کرده است. آدیداس نیز از همکاری با کوین‌بیس و سندباکس برای فعالیت در این فضا خبر داده است. سامسونگ نخستین نمایشگاه خود را در دسنترالند افتتاح کرده است و ده‌ها اَبَر نامِ دیگر که از این قطار جا نمانده‌اند.
جالب اینجاست که اکسکوینو، یک پلتفرم ایرانی فعال در حوزه رمزارز، نیز سال گذشته میلادی یک زمین در دسنترالند و در نزدیکی ساختمان صرافی بایننس خریداری کرد. اکسکوینو ترتیب ساخت یک نمایشگاه در این زمین را داده و نخستین نمایشگاه آثار هنرمندان ایرانی در حوزه NFT را در آن برپا کرده است.
پیشنهادهای خواندنی
دسترسی شهروندان آمریکایی و کانادایی به هورایزن ورلدز
نایک چطور فرمانروای شبکه‌هی اجتماعی شد
به نظر می‌رسد که این بار زاکربرگ در رسیدن به رویای متایی خود همه کره زمین را با خود همراه کرده است؛ اما تلاش می‌کند همچنان قافله‌سالاری خود را در این راه حفظ کند و با تغییر نام فیس‌بوک به متا، حتی اجازه نزدیک شدن در اسامی را هم به رقبای خود ندهد.
هرچند اپل اعلام کرده است که رونمایی از هدست واقعیت مجازی‌اش در سال جدید ارتباطی به فعالیت در حوزه متاورس ندارد، اما بسیاری از متخصصان پیش‌بینی کرده‌اند که اپل و متا، بازیگران اصلی متاورس در سال جاری میلادی خواهند بود.
